Ik ben tegen de 1,5 meter samenleving

Zelf hou ik namelijk twee meter aan.
De-geef-elkaar-de-ruimte-samenleving mag van mij absoluut het nieuwe normaal worden. Ik snap niet waarom we graag hutje aan mutje zitten aan het strand, in café’s, restaurants en op campings. Om maar wat te noemen. Of elkaar voor de voeten lopen en rijden in de supermarkt en in het verkeer. Geef elkaar lucht en ruimte.

Stay alert, follow the recommendations staat in de Portugese folder die de stewardessen uitreiken. De aanwijzingen in Porto, Portugal wijken niet af van die van Nederland: er wordt zelfs twee meter afstand van elkaar gehouden. Opvallend is dat het dragen van mondkapjes op straat en binnen openbare ruimtes door iedereen gedaan wordt. Ook afstand houden. Geaccepteerd door jong en oud. Zelfs de toeristen houden zich eraan. Ik nam het waar tijdens mijn tiendaagse vakantie. Ik hield me er met alle gemak aan. Draag je geen mondkapje, dan kom je nergens in.

“Moet je zonnodig reizen?”
Na een relaxte uitrustvakantie in een andere omgeving dan Nederland zeg ik volmondig ja. Alleen zijn met mezelf. Even loskomen van partner en werk is gezond. De werkelijkheid van de afgelopen maanden beschouwen van een afstand: ik raad het je aan. Bovendien was ik vermoeider dan ik zelf dacht.

Wie zakelijk reist of voor plezier, volgde de afgelopen maanden op de voet de wekelijkse updates van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar ook die van de overheid buiten Nederland. De no go gebieden zijn zonneklaar: Azië, Afrika, de USA, zeg maar alles wat code rood of oranje kleurt buiten én binnen Europa. Mijn Balivlucht (geboekt in januari) werd door KLM geannuleerd. Lissabon (regio en stad) werd enkele weken na mijn boeking code oranje. Enkele dagen voor vertrek boekte ik mijn trip om naar het veilige Porto in het Noorden van Portugal. Met de opgedane kennis van COVID-19 durf ik te vliegen, te reizen naar groen of geel gebied. Drie maanden geleden dacht ik daar anders over.

Saudade
Zo’n Portugees woord dat zich niet laat vertalen: je voelt het. Meevoerend op de klanken van de fado: wat je thuislaat is meegenomen (niet mijn woorden, maar citeer ze graag).
Portugal. Dichter-arts Jan Slauerhoff schreef er lyrisch over. Zijn gedichten zijn vertaald in Portugees en op muziek gezet. Fadozangeres Cristina Branco vertolkt ze. Het bleek een lokroep.

Voor mijn gevoel ‘moest’ ik naar Portugal. Pas onlangs drong tot mij door dat mijn overgrootmoeder langs moederskant (geboren in 1880 in Kudus, overleden in Surabaya in 1935) een Portugese naam draagt: Simao. Naar alle waarschijnlijkheid (schriftelijk bewijs is beperkt) heeft zij Portugees bloed, waardoor een link met de Molukken niet moet worden uitgesloten. De Portugezen veroverden in de 16^e eeuw Ambon. Simao is Portugees voor Simon (oorspronkelijk een patronymicum). De familienaam kwam voor in centraal, midden Java (Semarang, Jepara en Kudus) en op Ambon. In de Ambonsche Historie van Rumphius (1672 – 1679) staat de familienaam Simao genoemd.Of mijn overgrootmoeder afstamt van (bijvoorbeeld) Capitao Simao die zich rond 1512 op Ambon vestigde, heb ik nog niet kunnen achterhalen. De Portugezen vermengden zich al gauw met de lokale bevolking. Zeker is wel dat op Ambon geboren Simaotelgen (geboren in de 18^e eeuw) naar Java vertrokken. Rond 1801 en 1813 kwamen zij aan in Semarang en Jepara volgens een volkstelling die ik online vond.
Het is niet moeilijk hierover te mijmeren aan de voet van de oude vuurtoren aan de kust van Porto terwijl de golven van de Atlantische oceaan kletteren tegen de kant. Melancholie is altijd een medereiziger.

Geheim Porto,
langs de oever van de Douro,
vechtend tegen verval,
restaureert met Europees geld
tegen de klippen op.
Vergezicht van hijskranen,
werelderfgoed in de steigers.

Een verborgen gem van Europa? Een mysterieuze stad? Waar je ook loopt, welke zijstraat je ook pakt: er valt overal iets te zien. Snap waarom mensen verliefd raken op deze stad. Mijn stappenteller slaat op hol. Ik hou van straatfotografie en hier leef ik me uit. Op de tijdstippen dat ik buiten ben is het rustig. Deze vakantie maakte ik vooral contact met mezelf. Een manier om de afgelopen maanden te verwerken. Anders dan in Indonesië (2019) hou ik hier letterlijk en figuurlijk afstand.

Uitgerust keer ik terug naar huis. Het contrast met Portugal is direct opvallend groot. Ik verwonder me over de vrij laconieke, onvoorzichtige en onverschillige houding ten opzichte van de COVID-19 maatregelen. Van jong én oud.
Ik verwed er een fles port om dat Porto momenteel veiliger, gedisciplineerder is dan Zuid-Holland. Maar dat kon natuurlijk alleen zover komen om de opleving van afgelopen juni in te dammen.
“Voorzichtigheid nu is beter dan spijt achteraf”, zei de minister-president. Helaas worden we onvoorzichtiger en leren we niet echt van situaties om ons heen. Ik denk dat wij mensen sturing en richting nodig hebben. Duidelijkheid en grenzen. Qua leiderschap vraagt dat een sterk staaltje zeemanskunst. Het aan de mensen zelf overlaten in tijden van een pandemie? Staan de beste stuurlui aan wal?