Kabar Angin, gedragen op de wind: Yvonne Keuls 1931-2025.

Ik maakte voor het eerst persoonlijk kennis met Yvonne Keuls op dinsdag 23 maart 1982 op Den Haag CS. Zij signeerde en ik maakte de foto die later gepubliceerd werd in Gedragen op de wind. Een rijk geïllustreerd schrijversprentenboek dat terecht de spotlights op haar richtte. Sinds die eerste ontmoeting kwamen we elkaar meestal in het voorbijgaan tegen. En altijd maakte ze tijd voor mij en de kids. Bijvoorbeeld op de Pasar Malam Besar en later de Tong Tong Fair.
Een artikel dat ik jaren geleden schreef over haar geslaagde optredens met Ernst Jansz kon ik razendsnel met haar aftikken: zij sprak, ik schreef en Yvonne dicteerde/redigeerde ter plekke.

Yvonne Keuls’ sociale romans raakten mij vanaf het begin. De betekenis van dat werk is ongekend. Ze zette door en liet zich niet van haar missie afbrengen.
Haar Indische werk was een enorme inspiratiebron voor mij. Een kleurrijke schrijfster met lef en een groot hart en rechtvaardigheidsgevoel.

Selamat jalan lieve #YvonneKeuls.
Familie, vrienden en iedereen die Yvonne Keuls dierbaar was, wens ik veel sterkte toe.

Op 29 mei 2004 schreef ik al een ode aan Yvonne Keuls, die ik hieronder graag nog een keer plaats.

Indische tantes
Yvonne Keuls heeft ze vereeuwigd in Indische tantes. Met haar onvergetelijke verhalen heeft zij vastgelegd wat bijna verdwenen is: de eerste generatie Indische Nederlanders die geruisloos is opgegaan in de Nederlandse samenleving. Ik kom ze nog wel eens tegen, die Indische tantes. Met name in de Haagse trams. Ik herken ze meteen. Ik hoef ze niet te zien. Ik hoor ze.

“Dat weer hier: om gek van te worden. Dan weer fris, dan weer warm. En als warm: pliket (plakkerig). Bosèn. In Malang was het goed. Warm, maar koel.”
De camera’s in lijn 2 registreren twee (voor deze tijd van het jaar) veel te dik aangeklede Indische dames. Oud, breekbaar en onafgebroken aan de praat.
“Je weet ik heb 8 kleinkinderen en 3 achterkleinkinderen. Belt mijn kleindochter op. Je kèn wel, die van Maureen. Oma, Jeffrey heeft een VMBO-advies gekregen. Ik sèg, ken niet. Jeffrey is een VWO kind. Hoe toch deze? Ik er naar toe. Gisteravond. Met Jeffrey gepraat. Op zijn kamer. Jagallag. TV aan. Computer aan. Muziek hard. Mobiele telefoon. Als wijlen mijn man nog leefde …Dat seg ik hem. Als mijn man nog leefde zou hij dit verbieden. Ken niet. Ajo, zo kan je niet leren. Je bent een VWO-kind, hoor je me. Wat doe je ons aan? Hij sèg: omi, omi, het is mijn leven ja. En hij is pas dertien. Soedah, hij is onvoordelig geboren, daarom nu pas naar de brugklas…
Wat neem jij? … hun Tahoe Telor is goed. Beter dan bij Dewi.”
Ik hoef niet te raden waarin het onderwerp is veranderd: Indische mensen praten (nog) altijd over eten en lijn 2 stopt bij winkelcentrum Leidsenhage. Toko Menuet is vandaag het eindstation.

Dagblad Trouw schreef een treffend in memoriam.

The Bridge A (no)Fara – podcast over Rauw/Rouw

“In deze aflevering gaan we in gesprek met Patrick Wouters, schrijver van het aangrijpende Rauw/Rouw — het opzichzelfstaande vervolg op zijn debuut Vlucht in de werkelijkheid.

Rauw/Rouw is een mozaïekvertelling: fragmentarisch en gelaagd opgebouwd, waarin scènes elkaar afwisselen en de lezer zelf de verbanden legt. Patrick schrijft in beelden, laat veel ruimte voor verbeelding en nodigt je uit om als lezer tussen de regels door te voelen en te ontdekken. Zijn verhaal neemt je mee op een indringende reis door Nederland, Suriname en Indonesië en raakt thema’s als familierelaties, adoptie, vriendschap, intimiteit, mentale gezondheid, depressie, zelfdoding en rouw.

Presentator Chester Mijnals en cohost Raoul Pengel spreken met Patrick over het ontstaan van deze bijzondere roman, zijn schrijverschap en de diepere lagen die hij met moed en kwetsbaarheid blootlegt.

📚 Meer over Patrick Wouters en zijn werk vind je op: senangproducties.com

🎧 Beluister nu via: Spotify: https://open.spotify.com/episode/5DLIMeK7hBKzUbVDKiI9RE?si=DiziN0-DTzSbsxMek33aSA

YouTube: https://youtu.be/QepTnTgyt7I?si=JLhdblS6OxcQ1Wdw

📩 Contact: contact@thebridgemedia.nl

🎥 Video: Justin de Visser

Volg ons voor meer inspirerende gesprekken: The Bridge A (No) Fara.”

Indo café: Pediscussie met Patrick Wouters

Het Indo café presenteert 8 maart 2025 in Den Haag, de Pediscussie met als gast Patrick Wouters.

Schrijver Patrick Wouters schrijft sinds jaar en dag blogs en verhalen onder het motto: ‘Vandaag is morgen gisteren’. Geen heden zonder verleden. Hij debuteerde in 2022 met Vlucht in de werkelijkheid. Zijn nieuwste boek Rauw/Rouw is het opzichzelfstaande vervolg op zijn debuut: het pure verhaal over het verliezen van een vriend en de zoektocht naar wat daaraan vooraf ging.
Daarnaast werkt hij als adviseur diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie, communicatieadviseur en als dagvoorzitter/moderator.

Patrick gaat zaterdag 8 maart om 14.00 uur met Yin Lauw en Peggy Fagnotti in gesprek tijdens onze Pediscussie. Wat dreef Patrick zijn boeken te schrijven? en waarom is het zo belangrijk het Indische verhaal te delen?

It’s Getting Hot in Here! Kom je ook langs? Na afloop signeert Patrick zijn boeken.
Speciale Indo café deal: Rauw/Rouw + Vlucht in de werkelijkheid samen voor 20 euro!

Locatie: Centrale Bibliotheek Den Haag, Spui 68, Den Haag
4e verdieping
Datum: Zaterdag 8 maart 2025
Tijd: 14.00 uur
Toegang: gratis

Fotoverslag 1e boeklancering van Rauw/Rouw: 12-12-2024

Ashley de Groot legde ook bij de lancering van mijn tweede boek Rauw/Rouw de liefde, warmte en verbinding die ik en velen met mij voelden, op prachtige wijze vast.
Boekhandel De Vries Van Stockum in de Haagse Passage, vormde het decor van de eerste Nederlandse boekpresentatie van Rauw/Rouw. Bekijk hier onder een selectie van Ashley’s geweldige fotografie.

Host Augusto de Campos Neto imponeerde met een spoken word, geïnspireerd door Rauw/Rouw en onze gemeenschappelijke migratieachtergrond.
Hierna ontvouwde zich een mooi gesprek tussen ons waarin vele aspecten uit het boek en mijn persoonlijke ontwikkelingsreis de revue passeerden. Mijn boek overhandigde ik tot slot aan mijn moeder en aan mijn levensgezel Scott.

Dank voor iedereen die erbij was. Live of in gedachten.

“Rauw/Rouw” on tour
Ben of ken jij iemand die mij wil boeken voor een lezing, interview, signeersessie, boekverkoop of anderszins? Neem dan contact met mij op via mijn website of stuur een DM.

Ashley de Groot boek je via www.ashleymelissa.com

Alles over Rauw/Rauw
ISBN
ISBN: 9789464925890 (recensie-exemplaar beschikbaar als pdf)
Bestel een gesigneerd exemplaar via: https://senangproducties.com/bestellen/

ISBN: 9789465121970 (E-book te bestellen via: https://www.bravenewbooks.nl/shop/index.php/catalog/product/view/id/827891/s/epub-rauw-rouw-388012-www-bravenewbooks-nl/)
Meer informatie en achtergronden over mijn tweede boek vind je hier: https://senangproducties.com/rauw-rouw/

Bestel een gesigneerd exemplaar van Rauw/Rouw

De eerste gesigneerde boeken van mijn nieuwe boek van zijn verstuurd.
Wil jij ook een gesigneerd exemplaar van Rauw/Rouw bestellen?
Klik op het tabblad Bestellen of volg deze link: https://senangproducties.com/bestellen/

Rauw/Rouw is het opzichzelfstaande vervolg op zijn debuut Vlucht in de werkelijkheid.
In Rauw/Rouw worden de meer rauwere, donkere thema’s uit Vlucht in de werkelijkheid aangestipt en uitgediept. Rauw/Rouw is een caleidoscopisch verhaal over verlies, gemis en onderweg zijn naar jezelf. Beide boeken zijn los van elkaar te lezen.

Het verlies en gemis van een zoon, broer, echtgenoot en vriend kent vele verschijningsvormen. Het komt allemaal voorbij in Rauw/Rouw: scènes uit het leven vóór en ná de dood.
In het tweede boek van Patrick Wouters komt een aantal onvergetelijke personages voorbij die linksom of rechtsom, allemaal op zoek zijn naar vriendschap, liefde en geluk, maar vooral naar zichzelf.

Het E-book is verkrijgbaar via Kobo, iedere online boekhandel/webshop en via mijn uitgeverij Brave New Books.

Patung Pilot, Surabaya 2024: fragment uit Rauw/Rouw

Een fragment uit het hoofdstuk Surabaya, deel VI, Now and then.

Overdag, na de felste zonuren, lopen Robin en ik in stilte langs tientallen geschonden graven van onze familieleden. Alleen de tombe van mijn overgrootmoeder is nog intact. De  grafsteen van mijn overgrootouders langs moeders kant is verzakt. Een nieuwe met Chinese inscriptie blijkt erbovenop gezet. Aan ruimen doen ze hier niet, ook al heeft mijn familie levenslang grafrechten.

Het ommuurde Ereveld Kembang Kuning tref ik in onberispelijke staat, toegewijd onderhouden door de Oorlogsgravenstichting. Daar pak ik traditiegetrouw mijn mijmermoment: de waanzin van oorlog op zoveel-duizend vierkante meter. Ik schud mijn hoofd en loop achter Robin aan die mij het grafmonument van een verongelukte vliegtuigbemanning wil laten zien. Onze Gojek drivers kijken ons na en schudden eveneens hun hoofd: alsof ze zich afvragen wat die rare belanda’s hier doen. Hun telefoons lichten op met nieuwe klanten. In colonne verlaten ze de begraafplaats met hun lawaaierige brommers en scooters. De stilte erna is van korte duur.

‘Waar blijven jullie nou?’ Patung pilot, het beeld van de treurende piloot, draait zijn hoofd in het schemerduister naar ons toe als we eerbiedig aanstalten maken om naast hem te zitten. Een geruststellende, knikkende blik als hij zijn hand verplaatst naar mijn schouder. Robin en ik kijken elkaar vol ongeloof aan.

De bewoners van de Christelijke begraafplaats maken met een sapulidi grafsteen en bank om te rusten schoon om vervolgens als witte hadji’s in het schimmenrijk te verdwijnen. Alsof de stenen piloot hen bezworen heeft ons vandaag met rust te laten.
Lang geleden stond er op de vermiste marmerenplaat: ‘Hier rust de bemanning van het vliegtuig D 26: Cornelis Wilhelmus Christiani, Valentin Jan Leder, Lambertus Jetten en Marthin Malo Pangandaheng. Zij vielen bij de vervulling van hun plicht op 14 april 1932.’ Na de revolutie gingen allerlei verhalen rond over het grafmonument. Het is inmiddels een urban legend geworden: volgens de overlevering verandert het beeld van de vliegenier steeds van houding. Social media staat vol van foto’s en filmpjes van nieuwsgierigen die dat willen vastleggen. Nu zitten we er zelf.
Robin checkt zijn rugzak. Waxinelichtjes en zijn gitaar stalt hij uit onder de oude boom naast het grafmonument met de treurende piloot. Ik kom naast hem zitten op de meegenomen sarongs. Spaarzame verlichting maakt een feeërieke sfeer op de begraafplaats die ik tot nu toe alleen overdag bezocht.
De allerarmsten en tegenwoordig ook de Gojek drivers wonen op of rond de begraafplaats. De bewoners duwen eetstalletjes naar hun vaste staanplaatsen. Onderwereld, nachtwerkers, noem het maar op, van alles vind je op deze Pasar Malam.
Verderop, richting de kindergraven, wonen hele families onder schamele omstandigheden. In de namiddag spelen zij in hun wit-rode schooluniformen, ’s avonds slapen ze erin.

‘Welkom in mijn wereld, Ralph.’
Schaapachtig lach ik. We kennen elkaar nog maar kort, maar we hebben geen woorden nodig om elkaar te begrijpen.
‘Ik weet hoe het voelt om zo te leven. Weet je dat ik er nog wel eens naar verlang? Niet weten waar je ’s avonds slapen zal. Je ziel uit je lijf zingen in de binnenstad, ook als het regent. Een blik van herkenning als mijn snaar iemand raakt? Kun je je voorstellen dat een luxepaard als ik, een poosje heeft geflirt met thuisloos zijn, op drift geraakt zijn?’
Ik zeg niets. Robin moet mijn verwarring hebben opgemerkt aan mijn vertwijfelende blik. Bevriezen, gevolgd door een kleine glimlach. Het confronteert me opnieuw met mezelf: de stilte als Erik een litanie van lijden over me uitstortte en ik geen vragen kon en mocht stellen, laat staan een mening hebben. De confrontatie met de buitenwereld was voor Erik een hel in zijn laatste levensjaar. ‘Let op je ademhaling’ werd mijn mantra. De maanden therapie lieten me weer verbinding maken met mijzelf, met mijn gevoel. Ik herpak me. Relaxt, dan weer ongemakkelijk, geef ik Robin een stevige omhelzing.
‘Life can be a hell for sensitive people.’ Ik hoor Eriks hese stem als ik zijn woorden herhaal.

Rauw/Rouw, het tweede boek van Patrick Wouters verschijnt najaar 2024 bij Brave New Books.

In de marge: over de totstandkoming van Rauw/Rouw | Deel 1

Paramaribo, voorjaar 2022
De laatste hoofdstukken van Vlucht in de werkelijkheid zijn nog niet geschreven of het tweede boek dient zich al aan. Ik weet dan al dat ik genoeg stof heb om de meer rauwere, donkere thema’s uit het eerste boek een andere plek te geven.
Wordt vervolgd in Rauw/Rouw schrijf ik dan ook op de laatste bladzijde van mijn manuscript dat nog niet af is. Rauw/Rouw kan niet bestaan zonder Vlucht in de werkelijkheid.

Suriname, zomer – winter 2022
De daaropvolgende zomervakantie breng ik eveneens door in Suriname. Slenterend door de oude stad en bij Sweetie Coffee aan de Wakapasi, vang ik verhalen op en ontmoet bijzondere mensen die persoonlijke ontboezemingen met mij delen. Zij weten dat hun verhalen safe zijn bij mij.
Het slot van mijn Vlucht in de werkelijkheid ontvouwt zich in Suriname. Daar schreef ik uiteindelijk de laatste scenes van mijn debuut, geïnspireerd op de onvergetelijke film Wan Pipel van Pim de la Parra (1940-2024) die me per e-mail van gedetailleerde achtergrondinformatie voorziet over de totstandkoming van zijn meesterwerk.

Surinamerivier 2023

De eerste editie van het boek komt half december 2022 van de persen en ik besluit een handvoorraad naar Suriname te laten sturen, waar ik tot medio maart 2023 woon en werk. Vlak voor kerst, gestimuleerd door een geliefd Nederlands schrijfster, besluit ik het momentum niet voorbij te laten gaan. Op 3 februari vindt de eerste presentatie van mijn debuut plaats. Een onvergetelijke avond, net als die van de Nederlandse boekpresentatie die 23 maart plaatsvindt. 2023 had niet beter kunnen beginnen…

Life is what happens to you, while you’re busy making other plans
In Google Keep maak ik tussen voorjaar 2022 en voorjaar 2024 aantekeningen voor mijn tweede boek, Rauw/Rouw en doe research naar onderwerpen en situaties die in mijn tweede boek de revue passeren. Sla ingesproken berichten op, schrijf ze uit en vertrouw hele teksten toe aan deze virtuele post-its.
In een notitieboek op A4 formaat schrijf ik met de hand synopsis, karaktereigenschappen van de personages en thema’s die ik wil belichten. Het biedt structuur en overzicht. De online aantekeningen zijn hierbij van onmisbare waarde. In het eerste boek kon ik nog niet alles prijsgeven. Lees: het was me nog niet allemaal in de schoot geworpen.

Een schrijfretraite in Suriname, de laatste twee weken van mijn verblijf in 2023, levert veel op. Als ik eenmaal begin met schrijven, ben ik niet te stoppen.
Terug in Nederland is niets wat het lijkt en krijgen naasten het qua gezondheid zwaar voor de kiezen. 2023-2024 is een periode van mantelzorg en veel ups en downs, maar altijd up and running. Het brengt me veel. Mijn tweede boek krijgt daardoor een diepere gelaagdheid.

Magelang, Indonesië 2024

Tijdens mijn soloreis naar Indonesië (schrijfretraite voorjaar 2024) ontvouwt zich het verdere verloop van Rauw/Rouw en ook het slot van het boek. Mijn vierde reis naar Indonesië levert zoveel op, dat zelfs thema’s en ideeën voor een derde én vierde boek zich aandienen. Hartstochtelijk als ik ben, lukt het me gelukkig toch om de focus te houden op mijn tweede boek.
Zomer 2024 durf ik te zeggen: het boek is af. Als de herfst begint, geef ik mijn manuscript uit handen voor (boek)redactie en manuscriptbegeleiding. Loslaten is moeilijker dan ik dacht 😉

Rauw/Rouw verscheen november 2024.